“Arne, mijn koffie ziet er niet uit, loopt niet goed door en smaakt ook niet zo lekker. Wat doe ik verkeerd?” Wel, dat kan een heleboel redenen hebben, maar zelfs de beste volautomatische koffiemachine produceert rommel als je niet vertrekt met goede ingrediënten. En een fatsoenlijke espresso krijg je enkel als je de machine echt leert kennen en goed instelt.
Maar net dat is niet altijd even eenvoudig – wat zijn de “juiste” instellingen precies en hoe pas je ze aan? Het antwoord vind je in deze gids met al mijn professionele tips voor een perfecte espresso uit een volautomatische machine.
Zoals je daar kunt zien, zou ik in theorie voor elk toestel uit mijn beste koffiezetapparaat bonen test een aparte tekst moeten schrijven over de instellingen. Want elke fabrikant doet het weer net iets anders – in het menu, in de submenu’s, via draai- of drukknoppen, met een app…
Om te weten te komen hoe je elk individueel toestel moet instellen, verwijs ik je graag door naar mijn testberichten van de toestellen die op je verlanglijstje staan. Maar de basisparameters blijven hetzelfde. In wat volgt vertel ik je wat die parameters zijn en bij welke instelling ze een optimaal resultaat geven.
Wat moet je instellen op een volautomatisch koffiezetapparaat?
Het maakt niet uit of je een goedkopere DeLonghi Magnifica ECAM 22.110.B of een ultra-luxueuze en dure Jura Z8 in huis haalt, elk toestel moet individueel worden gekalibreerd om alle parameters op elkaar af te stellen. Gelukkig is elk volautomatisch koffiezetapparaat ook voorzien van de nodige instelmogelijkheden om dat te verwezenlijken.
Het verschil zit in de manier waarop en de mate van detail. Niet elke fabrikant geeft de vrijheid om de maalgraad in 13 niveaus aan te passen zoals bij DeLonghi volautomatische koffiemachines.
Maar zelfs als je slechts drie maalniveaus krijgt, moet je experimenteren met de juiste instelling om de maalgraad perfect aan te passen aan de andere settings.
Wanneer je de machine voor het eerst gaat gebruiken, moet je in de gebruiksaanwijzing (of in mijn testrapport van het toestel) opzoeken hoe je de volgende zaken kunt instellen:
- Maalgraad – zo fijn mogelijk
- Brouwtemperatuur – ongeveer 94 graden Celsius
- Hoeveelheid koffie – meer is meestal beter
- Vulhoeveelheid – voor een enkelvoudige espresso bij voorkeur 25 ml
- Koffiebonen – geen industrieel geproduceerde rommel
Als je het echt eens allemaal fout wilt doen, moet je de volautomatische machine instellen op het grofste maalniveau, weinig koffiepoeder gebruiken en veel water kiezen. Maar geef mij dan niet de schuld als het resultaat niet lekker is.
Vreemd genoeg zijn dit wel vaak de voorgeprogrammeerde fabrieksinstellingen – dus je moet bij de meeste toestellen al meteen het een en ander aanpassen.
Welke koffie is geschikt voor volautomatische machines?
Mijn motto luidt: “Rommel erin, rommel eruit!”, want alleen de beste ingrediënten geven de lekkerste drankjes.
Vrij veel geld uitgeven aan je volautomatische koffiemachine om deze vervolgens te vullen met goedkope espressobonen uit de supermarkt? Dat is volgens mij een ware misdaad!
De industriële rommel die je zo in huis haalt, is echt fout on so many levels. Los van het feit dat rommelbonen van de massaindustrie dé vertegenwoordigers zijn van een horror waardeketen waar jij geen deel van wilt uitmaken, doen ze ook geen goed aan je machine zelf.
Iedereen die meer wil in z’n kopje dan een “warm drankje met cafeïne”, moet goede bonen gebruiken!
Bij volautomaten moet je altijd compromissen sluiten, zo moet je bijvoorbeeld wat van het aromaprofiel van je koffie- of espressobonen inleveren. Hoe slechter de instellingen, hoe meer aromaverlies. Daarom is het belangrijk om met extreem aromatische bonen te vertrekken.
En die vind je jammer genoeg niet in de supermarktrekken, waar de koffie al weken (of zelfs maanden) staat af te takelen. Alleen bonen die zo vers mogelijk worden gebrand en (idealiter) ongeveer een maand na de verwerking in je kopje terechtkomen, geven een uitzonderlijk resultaat. Want zoveel tijd heeft een espresso nodig om zijn complexe aromaprofiel te ontwikkelen.
En dat is net de reden waarom we bij Coffeeness onze eigen koffiebonen hebben ontwikkeld. We werken samen met uitzonderlijke boerderijen in Brazilië en een meesterlijke brander in Duitsland om de meest kwalitatieve en verse bonen tot bij jou te brengen, die bovendien (h)eerlijk zijn.
We hebben zelf onze koffieboeren en partners ter plekke met bijzonder veel zorg uitgekozen en hebben een koffie gecreëerd die uitzonderlijk lekkere drankjes maakt in volautomatische koffiemachines. Klik hier om onze shop te ontdekken.
We hebben niet alleen een “Classic”-variant met de typische espressosmaken (chocolade) en een extra “Strong”-versie, maar ook een “Deluxe”-editie met een vleugje zuur in het smaakprofiel. Want behalve donkere espressoroasts, kunnen ook lichte bonen en omniroasts werken in dit soort koffiemachines. Kunnen!
De ervaring leert namelijk dat sterke smaaktoetsen zoals cacao, chocolade en karamel het meest uitgesproken naar voren komen bij een bereiding in een volautomatisch koffiezetapparaat. Deze toestellen zijn namelijk te grof om bloemige karakters uit de bonen te halen.
Van mij mag je wel één pakje (ja echt maar ééntje) industriële bonen gaan kopen in de supermarkt. Want je wilt je top-of-the-bil (en duurdere) koffiebonen natuurlijk niet verspillen bij het instellen en laten doorlopen van de machine bij een eerste gebruik. Althans, dat doe ik meestal toch niet.
De molen instellen: Welke maalgraad is de juiste?
Met de maling bepaal je hoe stevig het koffiepoeder in de zetgroep wordt samengeperst tot koffiepuck en dus hoeveel weerstand de puck kan creëren tegen het water dat door de zetgroep zal worden gestuurd. En dat bepaalt op zijn beurt met hoeveel druk de espresso wordt geëxtraheerd.
Bij een espresso machine halen we de ideale druk van 9 bar altijd – tenminste als je een degelijke koffiemolen gebruikt naast je toestel. Bij een volautomaat hangt het af van het toestel zelf.
Zoals ik al zei is DeLonghi de absolute koploper als het gaat om malen in verschillende (fijne) niveaus. Als je de molen wilt instellen bij toestellen zoals de betaalbare DeLonghi Magnifica, heb je keuze uit maar liefst 13 verschillende niveaus.
Eens je de machine uit de verpakking hebt gehaald, moet je altijd eerst naar de molen kijken – ongeacht of je bij Saeco, DeLonghi, Philips of nog een ander merk hebt gekocht.
Meestal kun je de maalgraad instellen met een draaiknop in het bonenreservoir zelf. En meestal (!) zijn de instellingen duidelijk aangegeven met symbolen van klein naar groot (of van fijn naar grof).
De grofste instelling mag je wat mij betreft volledig negeren. Ik kijk liever eerst richting de fijnere instellingen. Jammer genoeg kunnen sommige (meestal goedkopere) toestellen de fijnste stand van de molen niet aan – dan gaat het ding blokkeren.
Dat zul je merken aan de vreemde geluiden en de verdachte, stroperige vloeistof die met veel moeite uit de koffie-uitloop zal komen. Soms krijg je ook alleen een paar druppels waterachtige vloeistof omdat het te fijne koffiepoeder niet goed in de zetgroep is aangekomen.
In dat geval zit er maar één ding op: de molen grover instellen – doe dat wel telkens in zo klein mogelijke stappen en test elke keer het resultaat.
Houd ook rekening met het volgende:
- Je moet de maalgraad altijd instellen als de molen draait – anders zit je op een rechte lijn naar het milieupark (met je kapotte toestel)
- Het duurt altijd even voor de nieuwe instelling merkbaar is, er zitten namelijk nog resten van de vorige maalgraad in de molen – meestal zie je het resultaat pas twee tot drie kopjes later
De raad van Melitta om de molen niet aan te raken voor minstens 100 cyclussen, mag je dus volledig in de wind slaan. De eerste keer dat je de machine opstart, vul je deze met koffiebonen en water en start je met het zetten van espresso’s – verander telkens alleen de maalgraad tot je de juiste instelling gevonden hebt. Daarna kun je verder naar het volgende.
Vulhoeveelheid en hoeveelheid koffie instellen
Als ik het heb over de koffiehoeveelheid, bedoel ik tegelijkertijd de vulhoeveelheid (het volume dat in je kopje terechtkomt) en de hoeveelheid koffiepoeder om je espresso te zetten. Deze twee factoren horen altijd nauw samen.
De perfecte espresso (single shot) heeft een vulhoeveelheid van 25 ml en gebruikt tussen de 7 an 9 gram koffiepoeder. Sommige volautomaten kunnen nogal bitchy zijn over de minimale vulhoeveelheid en gaan niet voor minder dan 30, soms wel 40 ml.
De Melitta Purista is in dit opzicht voorbeeldig en maakt het ook heel gemakkelijk: je hoeft maar aan het wiel voor de koffiehoeveelheid te draaien om de vulhoeveelheid aan te passen wanneer jij dat wilt.
Aangezien een leek zich niets kan voorstellen bij 17 gram koffiepoeder en een volautomatische machine geen weegschaal heeft, is er meestal een bonenschaal voor de hoeveelheid koffiepoeder – één boon is weinig poeder (“mild”), drie bonen zijn veel koffiepoeder (“sterk”).
Hoewel in het dagelijks leven en bij verschillende roasts de gulden middenweg vaak de beste instelling blijkt te zijn, moet je de machine in het begin toch op de hoogste hoeveelheid koffiepoeder zetten.
Zo weinig mogelijk water en zo veel mogelijk koffiepoeder geven een stevige espresso in de meeste gevallen! Maar net zoals we in stapjes van de fijnste instelling voor de molen terugwerken om de perfecte maalgraad in te stellen, gaat het ook zo voor de koffiehoeveelheid.
Ik kies in het begin altijd voor een “overkill”, om dan langzaam de hoeveelheid koffiepoeder te verminderen (indien nodig).
Moet je de brouwtemperatuur instellen?
Er is een goede reden waarom fabrikanten geen mogelijkheid bieden om de brouwtemperatuur in te stellen of de setting ergens diep in de menu’s verbergen. “Eigenlijk” hoef je het niet aan te passen. Ik leg je dadelijk uit waarom ik “eigenlijk” tussen aanhalingstekens zet.
De optimale brouwtemperatuur voor een espresso ligt rond de 94 graden Celsius. Of de machine deze temperatuur precies bereikt of niet, is van minder belang bij een volautomatisch koffiezetapparaat.
Bij een espresso machine zou je een minimale verandering in de temperatuur onmiddellijk proeven aan de geëxtraheerde drank. Maar bij een volautomatische koffiemachine niet.
Ik hoor van vrienden en lezers vaak klachten (geheel terecht) over een te koude koffie bij volautomaten. Maar dat is niet per se een machineprobleem, dan wel een probleem van koude kopjes.
Als de brouwtemperatuur toch instelbaar is, wordt deze vaak weergegeven in een duidelijke schaal – van laag naar hoog – meestal in drie niveaus. Soms kan dat handig in het eerste menu, maar vaker zul je diep moeten graven in de verschillende submenu’s en de gebruiksaanwijzing erbij nemen.
Vaker wel dan niet vindt je deze setting uiteindelijk terug bij de instellingen voor warm water of thee. Ik ben er echter niet zeker van of dat wel zinvol is, want heet water voor thee is weer iets anders (warmer) dan water om koffie te zetten.
Je verandert dus niet alleen de brouwtemperatuur van de koffie, maar ook die van andere drankjes die je eventueel wilt maken. En je moet weer gaan graven in de menu’s als je de volgende keer (hete) thee wilt bijvoorbeeld. En daarna moet de temperatuur weer omlaag voor je espresso… zucht!
Heb ik mijn volautomatische machine correct ingesteld? Hier is een checklist!
Als je wilt weten of je alles goed hebt gedaan, moet je gewoon op je vijf zintuigen vertrouwen. En naar mijn mening bestaat er niet zoiets als dé perfecte espresso uit een koffieautomaat. Hier speelt jouw persoonlijke smaak een belangrijke rol, terwijl een echte espresso machine (objectief gezien) veel minder vergevingsgezind is voor minder optimale instellingen.
Je kunt zien of je volautomatisch koffiezetapparaat met verse bonen goed is ingesteld door te kijken naar de volgende elementen tijdens de espresso-bereiding:
Een relatief langzame, gelijkmatige straal
Te snel betekent meestal een te grove maling en alleen in tweede instantie te weinig koffiepoeder. Te traag wil waarschijnlijk zeggen dat er te veel koffiepoeder samengeperst werd tot koffiepuck. Een te fijne maalgraad komt bij volautomatische machines maar zelden voor.
Een dichte, stabiele crema
Ook al ben ik geen fan van de crema-manie – zeker niet bij volautomatische machines – geldt toch het volgende: de crema-laag moet mooi gevormd zijn, niet te dik zijn en een “gesloten” oppervlak hebben.
Laat de espresso even staan en kijk hoelang de crema stand houdt. Hoe langer, hoe beter je drankje werd geëxtraheerd. Een slechte crema-laag wil zeggen dat je in eerste instantie de hoeveelheid water moet verminderen en de hoeveelheid koffiepoeder moet verhogen. In tweede instantie moet je waarschijnlijk je volautomatische koffiemachine ontkalken.
Een compacte kleur
Het is duidelijk: een espresso moet donker en compact zijn. Als je erdoorheen kunt kijken in een glazen kopje, is er iets mis. En mijn gok is dat het dan aan de maalgraad ligt. Of de hoeveelheid water. Of de hoeveelheid koffiepoeder. Zet in dat geval alle parameters terug naar de “startinstellingen” die ik hierboven heb vermeld en pas ze één voor één aan tot je het gewenste resultaat krijgt.
Een gelijkmatig geluid
Je oren zijn een goede indicatie om te achterhalen of je alles goed hebt gedaan, vooral bij het aanpassen van de molen. Oké, het malen van koffiebonen maakt geluid, maar dat moet dan wel gelijkmatig en niet oorverdovend zijn. Bovendien mag er tijdens de hele bereiding niets kraken. Hier is de Siemens EQ9 met zijn fluisterstille keramische molen uitmuntend.
Als er akoestisch iets niet klopt, zou ik opnieuw beginnen met alle instellingen te controleren. De molen is de eerste plaats om te checken – zoals gewoonlijk.
Een heerlijke koffiesmaak!
Dit spreekt voor zich: als de espresso lekker is, heb je alles goed gedaan – alvast voor jouw smaakpapillen. Of dit dan volgens mij (of je partner, of je buurman, of de fabrikant) de ideale instellingen zijn, is totaal onbelangrijk.
De ideale doorlooptijd voor een single shot zou 25 seconden moeten zijn. Maar omdat de machine moet malen, koffiepuck maken, water verwarmen enzovoort, duurt een bereiding heel wat langer natuurlijk. Het is een referentiewaarde die ik je meegeef, waar je eigenlijk weinig mee hoeft te doen.
Vertrouw dus op jouw smaak om het resultaat te beoordelen. Want de zintuiglijke beleving van je kopje koffie is natuurlijk het allerbelangrijkste!
Ben je nog op zoek naar het perfecte koffiezetapparaat bonen? Onze interactieve finder loodst je in enkele stappen naar de perfecte volautomaat voor jouw wensen. Ontdek m’n hier:
Volautomatische koffiemachine Finder
In 8 stappen naar jouw koffieautomaat
Meer dan 45 modellen
Vergelijking van alle functies
Heb je nog vragen of ben ik iets vergeten? Welke instellingen geven voor jou het beste resultaat? Laat het me weten in de reacties hieronder!
