Perfecte koffie heeft twee dingen nodig: goede koffiebonen en een uitstekende koffiemolen. Wat is het verschil tussen een elektrische en manuele koffiemolen? Heb je een andere bonenmaler nodig voor filterkoffie en espresso? En hoeveel moet je daaraan uitgeven? Dat ontdek je hier!
Comandante c40 | Baratza Encore | Graef CM800 | Baratza Sette 270Wi |
|---|---|---|---|
Een perfecte reisgenoot. Compact Stijlvol design Zeer snel en homogeen resultaat Relatief duur |  De beste koffiemolen voor een filtermachine en Chemex. Weinig statische lading Makkelijke reiniging Eenvoudig te gebruiken Niet ideaal voor espresso Erg luid | Goede all-rounder. Voordelig instapmodel Homogene maalresultaten Fijne espresso-maling mogelijk Vrij veel achtergebleven koffiepoeder | Mijn lievelingsmolen voor espresso. Uniek en goed doordacht design Traploze instelling van de maalgraad Zeer makkelijke bediening Hoge prijs |
Als je lekkere koffie wilt, heb je naast de juiste bonen ook een optimale koffiemolen nodig. Ik heb voor jou zowel elektrische als manuele modellen uitgebreid getest. De beste elektrische espressomolen voor beginners is op dit moment de Graef CM800 en als manuele koffiemolen raad ik de Comandante c40 MK4 aan.
“Iedereen die capsulekoffie drinkt heeft de controle over zijn leven verloren.”
Dit is een inside-joke binnen het Coffeeness-team, maar wel een stelling waar we allemaal achterstaan – ik heb het zelfs op een T-shirt laten drukken!
Beide versies hebben hun voor- en nadelen, maar een koffiemolen handmatig bedienen kan best een inspanning vergen als je een hele pot koffie wilt maken. Manuele exemplaren zijn vaak goedkoper, hebben een laag gewicht en kunnen makkelijk meegenomen worden. Vaak kunnen zelfs de goedkopere versies ook uitstekend, fijn espressopoeder maken. Elektrische modellen zijn handiger, maar leveren slechts goede resultaten vanaf een bepaalde prijsklasse (vanaf 100 euro).
Minstens 100 euro - dat lijkt de magische grens voor elektrische koffiemolens. Er zijn goedkopere versies die het niet slecht doen - zoals enkele modellen van Rommelsbacher - maar daar stoot je toch heel snel op hun limieten op het gebied van duurzaamheid en prestaties.
Geen van beide... In het algemeen wordt een schijfmolen als beter beschouwd, maar daar ben ik het niet altijd mee eens. Veel belangrijker zijn de kwaliteit van de materialen én het ontwerp, de omringende techniek en het aantal beschikbare maalgraden. Een schijfmolen is trouwens pas uitstekend vanaf een bepaalde diameter, waar je ook meer voor betaalt.
Het is namelijk zo dat als je koffie drinkt van voorgemalen bonen, er ontzettend veel aroma’s verloren gaan. Zelfs koffiebonen of espressobonen van de allerhoogste kwaliteit, verliezen al enkele minuten (!) na het malen bepaalde (vluchtige) smaken en geuren.
Daarom is de enige echte optie voor lekkere koffie: starten met hele koffiebonen en ze vers malen met een koffiemolen. Dit is dan ook de reden waarom ik voortdurend predik dat een goede bonenmaler minstens even belangrijk is als een goede koffiebrander – en zelfs belangrijker dan koffiezetapparatuur.
Als je nog niet zo thuis bent in de wereld van koffiemolens, kan de eindeloze keuze aan modellen best overweldigend zijn. Je krijgt al onmiddellijk enkele dilemma’s voorgeschoteld:
Inhoudsopgave
Hoewel ik voor elke categorie een aanbeveling heb dankzij mijn koffiemolen test, is er geen ultieme testwinnaar. Daar zijn verschillende redenen voor, waar we met dit artikel in zullen duiken. Hier is alvast een overzicht van mijn aanbevelingen per categorie:
Voor beginners:
Voor gevorderde gebruikers:
Hybride:
In dit artikel laat ik je kennismaken met nieuwe en bekende koffiemolens, maak ik een prijs-kwaliteitsvergelijking en geef ik je nuttige tips over zaken waarmee je rekening moet houden bij de aankoop van een machine om je koffiebonen te malen.
Voordat we testwinnaars uitroepen en we het verschil bespreken tussen instapmodellen en geavanceerde koffiemolens, wil ik eerst even uitleggen hoe ik de modellen in m’n koffiemolen test sorteer. Dit staat los van de kwaliteit of prestaties van de molens, maar is naar alle waarschijnlijkheid wel bepalend voor welke molen jij uiteindelijk zult kiezen.
Manuele koffiemolens of handkoffiemolens nemen veel tijd in beslag en kunnen slechts kleine porties koffiebonen tegelijk malen. Anderzijds zijn ze, zelfs tegen een lagere prijs, vaak zeer nauwkeurig, kunnen ze overal worden gebruikt en hebben ze geen elektriciteit nodig.
Elektrische koffiemolens doen het werk voor jou. Zij hebben echter elektriciteit nodig en vaak merk je hier wel verschillen tussen goedkopere en duurdere varianten als het aankomt op het maalresultaat. Anderzijds maken ze je leven een stuk gemakkelijker, ook als je een beginner bent.
Net als bij een volautomatische koffiezetapparaat, worden compactere en goedkopere koffiemolens meestal geleverd met een roestvrijstalen kegelmolen. Betaal je wat meer, dan kun je ook voor een keramische schijfmolen gaan, die vaak als beter wordt beschouwd. Er bestaan echter ook schijfmolens uit roestvrij staal, of kegelmolens uit keramiek.
En nog meer zoals bij een volautomatische koffiemachine, is een molen op zich nog geen kwaliteitsaanduiding. De maalniveaus en de homogeniteit van het maalresultaat zijn beslissend om de kwaliteit van een molen te bepalen. Bij elektrische modellen is ook de prestatie van de motor bijzonder belangrijk.
Het is dus niet omdat een koffiemolen keramische schijven heeft, dat hij ook effectief goed is. Of dat kegelmalers uit roestvrij staal altijd minder goed zouden zijn.
Mocht je de term “slagmolen” tegenkomen, loop je maar beter onmiddellijk de andere richting uit. Een slagmolen levert noch homogeniteit noch behoorlijke maalresultaten op. Dat komt omdat de koffiebonen letterlijk verbrijzeld worden, net als in een blender met messen die de koffiebonen “stukslaan”. Compleet willekeurig, afhankelijk van hoe de bonen op het messenblok vallen. Een absolute no-go dus!
Je kunt espressomolens herkennen aan hun hoge, slanke vormgeving en een (vast) gemonteerde houder voor de portafilter die bij een pistonmachine gebruikt wordt. In het beste geval kan de molen worden geactiveerd door een contactschakelaar, zodat je de maling zeer nauwkeurig kunt doseren door de portafilter onder de molen de plaatsen.
Koffiemolens voor filterkoffie zijn compacter en malen de bonen in een grote opvangbak. Ze worden meestal geactiveerd door een knop en hebben vaak een kopjesverdeling.
Het ontwerp van de molen staat niet gelijk aan de kwaliteit. Het feit dat een koffiemolen gebouwd is om het beste resultaat te leveren voor filterkoffie, betekent niet dat hij per definitie NIET geschikt is voor het maken van een espresso, en vice versa. Het ontwerp is echter wel van invloed op de bediening en de dagelijkse bruikbaarheid van een molen.
Hoe nauwkeuriger een elektrische koffiemolen moet zijn op alle vlakken, hoe hoger de prijs.
Hier zijn er relatief goed gedefinieerde grenzen. Een bonenmaler tussen de 50 en 100 euro is gericht op beginners en meestal geschikt voor filterkoffie of een Chemex.
Vanaf 100 euro komen espressomolens voor beginners in het spel. Ervaren (en veeleisende) gebruikers kunnen waarschijnlijk beter uit de voeten met een model van ongeveer 300 euro. En voor professionals is er eigenlijk vrijwel geen bovengrens als het op de prijs aankomt – een paar duizend euro moet kunnen!
Voor goede resultaten bij filterkoffie zijn koffiemolens tot ongeveer 150 euro in principe goed genoeg – zelfs voor fijnproevers.
Als we de bovenstaande categorieën als uitgangspunt gebruiken, wordt een eerlijke beoordeling van een molen een stuk eenvoudiger, omdat eenvoudige (goedkope) modellen zo niet hoeven te concurreren met meer geavanceerde exemplaren van een hogere klasse.
Een elektrische koffiemolen van zo’n 50 euro kan niet op tegen een topmodel van Quick Mill of Mahlkönig. Maar naar mijn mening hoeft dat ook niet. We moeten gewoon vertrekken met de juiste verwachtingen en beseffen dat niet iedereen (semi-)professionele kwaliteit eist.
Ook al komen er steeds meer modellen bij in mijn koffiemolen test, de topaanbeveling voor een bepaalde categorie verandert eigenlijk maar zelden. Hieruit kunnen we belangrijke conclusies trekken:
Ten eerste zijn er nauwelijks noemenswaardige vernieuwingen die een vervanging van mijn huidige favoriete molens rechtvaardigen. Ten tweede betekent dit dat je eigenlijk geen nieuw model hoeft te kopen als je tevreden bent met je keuze. Als de kwaliteit en de afwerking goed zijn, kunnen koffiemolens namelijk jarenlang meegaan.
Een professionele barista zou de Rommelsbacher EKM 200 geen blik waardig gunnen. De prijs van rond de 74 euro geeft immers al weg dat we niet té veel moeten verwachten. Toch heeft deze elektrische koffiemolen absoluut bestaansrecht en ik beveel hem dan ook aan.
Het is een succesvol “startmodel” dat je laat kennismaken met versgemalen koffie zonder dat enige voorafgaande kennis vereist is.
Je stelt in hoeveel kopjes koffie je wilt gaan zetten, en dan hoef je alleen maar op de knop te drukken. De roestvrijstalen schijfmolen maakt een maling tot 18 verschillende maalniveaus mogelijk, die je instelt met een onfeilbaar wieltje.
De maalresultaten zijn niet écht overtuigend, en dat geldt zelfs voor de medium korrelgrootte voor filterkoffie of de Chemex. Maar het verschil met het voorgemalen “koffiestof” dat je in de supermarkt vindt, is het alvast waard! En dit molentje helpt je om een unieke reis door heel wat aroma- en smaakindrukken te starten.
Wellicht niet heel verbazingwekkend, maar deze molen is absoluut niet geschikt voor espresso’s. Als je het echter nog niet aandurft om een “echte” molen aan te schaffen, dan is de Rommelsbacher EKM 200 een goed model om mee te beginnen.
De Melitta Molino wordt vaak genoemd als een directe concurrent, maar deze is mij tegengevallen. De Severin KM 3873 is net zo populair, maar naar mijn mening evenmin overtuigend. Dan kunnen we het nog hebben over een Krups koffiemolen of Bodum koffiemolen, maar ik ga mezelf (en jullie) de moeite besparen. Deze toestelletjes moet je maar niet kopen…
Eigenlijk is de Porlex Tall, die ongeveer 94 euro kost, niet echt een testwinnaar in de categorie van manuele instapmodellen. Het is toch al eerder middenklasse wat betreft budget.
Hij kost iets meer dan andere aanbevolen manuele molens, maar heeft een keramische kegelmolen van hoge kwaliteit en een zeer robuuste behuizing van staal.
De verhouding tussen het slingergebruik en de maalopbrengst per omwenteling is zeer overtuigend bij alle verschillende maalinstellingen.
Zoals veel handkoffiemolens kan het Porlex-model ook fijne maalgraden voor espresso aan. Hij kan zelfs nóg fijner malen als je zin hetb in een mokka-koffie.
Het enige argument tegen zo’n manuele koffiemolen voor beginners, is dat je voor filterkoffie en dergelijke een grote hoeveelheid koffie moet malen, wat erg lang duurt. Misschien klinkt dat als een goed idee als je wat armspieren wilt kweken, maar lamme armen krijgen hebben de meesten toch niet over voor hun dagelijkse bakje koffie.
Als je minder wilt uitgeven, raad ik uit eigen ervaring de Groenenberg molens aan, een fabrikant die sowieso kan overtuigen op het gebied van koffie-apparatuur.
Er is ook nog de Porlex Mini, die iets te compact is om snel te malen. Voor de rest is hij gelukkig net zo overtuigend als z’n grote broer. Er is ook een populaire Hario koffiemolen, de Hario Skerton PLUS, maar behalve dat deze OK is voor absolute beginners, heb ik er niet veel over te zeggen.
Als je espressobonen rechtstreeks in de filterhouder van een espressomachine wilt malen en de juiste homogeniteit wilt verkrijgen met je koffiemolen, moeten we tot op heden de prijscategorie van minder dan 100 euro overslaan.
De motor moet voldoende krachtig zijn en de maalschijven of -kegels moeten voldoende dicht bij elkaar kunnen gebracht worden om de bonen fijn te malen in een relatief korte tijd. Want hoe langer de koffie gemalen wordt, hoe meer aroma er verloren gaat.
De Graef CM800 heeft een kegelmolen uit roestvrij staal en is een klassieker in de instapklasse voor espressomolens die de toon zet voor deze categorie, met een prijs van rond de 160 euro. In ons team stellen wij deze molen al jaren op de proef en hij heeft tot nu toe nog nooit gefaald!
Officieel heeft hij 40 maalniveaus, die je nog verder kunt verfijnen door de kegelmolen een beetje te tweaken. En als ik verfijnen zeg, bedoel ik ook echt verfijnen. De molen is in staat om alle vormen van gemalen koffie te produceren – van superfijn stof tot grof korrelzand. Wel is de homogeniteit beter bij fijnere maalniveaus dan bij grof gemalen koffie.
De grootste problemen zijn het geluidsvolume van de molen, zijn statische lading en enkele andere eigenaardigheden, die ik in het testverslag uitvoerig heb besproken.
Ik heb m’n best gedaan om alternatieven te vinden voor de Baratza Encore, maar dat wil nog niet echt lukken. Deze elektrische koffiemolen is gespecialiseerd in het bereiden van filterkoffie en soortgelijke varianten – en is daar verdomd goed in.
De prijs ligt rond de 140 euro, wat al best veel is in vergelijking met de instapklasse. Deze koffiemolen laat echter moeiteloos zien dat hij z’n prijs waard is en waarom hij een aanbeveling is en blijft:
Met een kegelmolen uit roestvrij staal krijg je maar liefst 40 maalniveaus, weinig statische lading, individuele portionering, eenvoudige bediening en zeer homogene maalresultaten. Alleen het geluidsvolume kan wat minder.
Net als de Graef CM800, is de Baratza Encore een harde werker die lang trouwe dienst zal doen.
Alternatieve modellen zoals de Solis koffiemolen Scala Plus doen hun best, maar zijn naar mijn mening niet zo overtuigend als het aankomt op de prijs-prestatieverhouding.
De Baratza Encore past dus perfect samen in combinatie met de Moccamaster. Koffiemolen naast de beste filtermachine ter wereld zetten in de keuken, en je hebt een topduo voor heerlijke filterkoffie!
De Baratza Sette 270Wi, die rond de 500 euro kost, is de belangrijkste espressomolen in mijn keuken. Dit apparaatje heeft me absoluut overtuigd met z’n revolutionaire ontwerp zonder dode ruimte (waarover later meer) en is naar mijn mening zelfs bijna een professioneel model. Het enige minpuntje is en blijft z’n prijskaartje – dat bovendien wel gerechtvaardigd is vind ik.
De Eureka Mignon met roestvrijstalen schijfmolen is ouder en minder revolutionair, maar zeker niet slechter. Dit model stond lang naast mijn espressomachine, voordat de Sette z’n plekje innam.
De ultracompacte molen van uitstekende kwaliteit maakt espressopoeder van topniveau. De molen is stil, uiterst duurzaam en gemakkelijk schoon te maken. En als je voor de meer eenvoudige versies gaat, kost hij zelfs minder dan 400 euro.
Zowel de Baratza Sette als de Eureka Mignon komen ook in goedkopere versies – de Sette zonder “Wi”, wat staat voor weegfunctie, en de Mignon in de “Manuale”-versie – die bovendien ook nog overtuigen, maar een paar leuke (en handige) functies missen.
Beide apparaten zijn een echte aanrader voor iedereen die echt serieus werk wil maken van fijngemalen koffiebonen. Je kunt ze natuurlijk ook gebruiken voor filterkoffie, maar de constructie en stijl van de molen sluiten het beste aan bij portafilters.
Onlangs heb ik de KitchenAid Artisan koffiemolen getest, een vergelijkbaar geprijsd model met een roestvrijstalen kegelmolen. De modernere KitchenAid presteert objectief gezien helemaal niet slecht, maar komt in de praktijk niet in de buurt van de Mignon of Sette.
Waarom kan ik niet helemaal in woorden uitdrukken, het gaat ook vaak over het onderbuikgevoel dat je krijgt tijdens het gebruik. De samenwerking tussen alle afzonderlijke componenten, het design en de feeling… Ik heb het gezegd: moeilijk om onder woorden te brengen.
Je moet wel een echte koffienerd zijn om tot 300 euro uit te geven aan een handkoffiemolen, toch? Welja… ziehier een koffienerd eerste klasse 😉. Daarom blijf ik de Comandante c40 MK3 of MK4 koffiemolen met roestvrijstalen kegelmolen aanprijzen!
Nergens vind je een beter slingergevoel en een sneller en gelijkmatiger maalresultaat met de hand. En dat voor elke soort koffiebereiding! Om deze reden aanvaarden we dan ook het iets hogere gewicht en de wat hogere prijs.
Deze manuele koffiemolen heeft het maalproces zeker niet opnieuw uitgevonden, maar heeft het wel naar het hoogste niveau getild in een van de meest duurzame behuizingen ooit. Petje af hoor!
Of de Zassenhaus koffiemolen nu eigenlijk voor beginners of experts geklasseerd moet worden, weet ik niet zo goed. Hij doet alles wat ik verwacht van een koffiemolen, retro looks inbegrepen. De behuizing is van hout, de roestvrijstalen kegelmolen levert goede prestaties en het is gewoon een leuk dingetje om in de keuken te hebben.
Maar de hendel ligt niet zo goed in de hand (zeker niet in vergelijking met de Comandante), hij is wat lastiger om te gebruiken, maalt vrij traag en reserve-onderdelen zijn moeilijk te vinden. Kort samengevat: koop toch maar liever een Comandante. Of Porlex Tall.
Het gebruik van goede koffiebonen is één ding – een goede koffiemolen een tweede. Graag voeg ik ook nog een goede koffieweegschaal toe aan de mix. Je hebt deze namelijk nodig om de perfecte hoeveelheid koffiepoeder af te wegen voor jouw espresso, cappuccino of koffie.
Als je geen zin hebt om met een weegschaal te werken en nóg een extra apparaatje te kopen voor in je coffee corner (dat bovendien vrij duur is als je een degelijk exemplaar wilt), kun je gelukkig terugvallen op koffiemolens met een ingebouwde weegschaal.
De eerder genoemde Baratza Sette Wi is echt de top-of-the-bill als het op afgewogen koffiepoeder aankomt. Hij kan malen voor espresso’s (rechtstreeks in de filterhouder) en voor elke andere bereidingswijze. Het afgewogen gewicht klopt als een bus en het ontwerp en duurzaamheid zijn echt bijzonder. Maar je moet meer dan 500 euro bijeen sparen om deze semi-professional in huis te halen.
Hoewel de Melitta Calibra met roestvrijstalen kegelmolen niet het summum is, overtuigde hij mij wel in veel opzichten vanaf het eerste moment.
150 euro moet je neertellen om goed afgewogen koffiepoeder te krijgen voor filterkoffie. Je kunt trouwens kiezen tussen grind-on-demand (op gewicht) of op tijd – een setting die de voorkeur heeft bij erg ervaren barista’s. Dat alles lees je netjes af op het display.
Ook al zijn de maalcapaciteit en het koffiepoeder niet het beste van het beste, de resultaten zijn meer dan bevredigend – en je bespaart op extra apparatuur!
Identieke koffiebonen ontwikkelen totaal verschillende aroma’s wanneer ze bij verschillende maalgraden worden gemalen. Hoe fijner gemaald, hoe groter het contactoppervlak voor de extractie.
Het koffiepoeder is geschikt voor een bepaalde bereidingswijze waarbij de verhouding tussen contacttijd met water, extractie-oppervlak en filtratie perfect op elkaar zijn afgestemd.
Als je op zoek bent naar een handkoffiemolen of elektrisch exemplaar, moet je je eerst afvragen hoe je het koffiepoeder het liefst bereidt. Voor bepaalde bereidingswijzen volstaat een goedkope molen die wel wat minpuntjes heeft, of een versie met slechts enkele instelmogelijkheden. Maar vooral voor het zetten van een espresso stellen we hogere eisen.
De contacttijd tussen water en koffiepoeder is het kortst bij de bereiding in een echte espressomachine. Bovendien is de juiste druk van 9 bar nodig om een goede espresso te bereiden. Daarom moet het koffiepoeder bijzonder fijn en homogeen worden gemalen – en direct tijdens het maalproces goed worden gedoseerd.
De maalschijven of kegels van de molen moeten zeer dicht bij elkaar kunnen worden gebracht om dit tot een goed einde te brengen. Ook zijn er fijne gradaties nodig in de maalinstellingen – Soms wil je echt een ieniemienie beetje grover of fijner kunnen malen om echt alles uit de bonen te kunnen halen!
En verrassend genoeg: zelfs een goedkope manuele molen doet dit vaak beter dan een gemiddelde elektrische koffiemolen. Omdat er bij een handkoffiemolen geen motor aanwezig is, kun je zelf meer invloed uitoefenen op het resultaat. En omdat je voor gebruik in een portafilter maar een beperkte hoeveelheid gemalen koffie nodig hebt, is er weinig gevaar op lamme armen.
Als je toch elektrisch wilt malen, ga dan voor modellen met een portafilterhouder en contactschakelaar of een handige grind-on-demand functie. Of op z’n minst een timerfunctie waar je het aantal seconden kunt instellen. En dan moet je ook minstens 100 euro uitgeven aan je koffiemolen. Elektrisch malen onder dit bedrag, is altijd een recept voor ontevredenheid.
Bij de handkoffiemolens is mijn aanbeveling natuurlijk de Comandante c40 MK4, daar moet ik zelfs niet over nadenken. Ook al heb ik absoluut niets tegen robuuste modellen uit de lagere prijsklassen. Een elektrische koffiemolen voor espresso moet minstens zo goed werken als de Graef CM800.
Voor espressopotten (ook bekend als percolator) zoals die van Bialetti, is ook een fijne maling nodig, die net iets grover is dan wat we gebruiken bij een pistonmachine. Daarom gelden hier in de basis dezelfde eisen voor de juiste molen.
Ik vind het echter onzin om een dure Smeg koffiemolen of een exemplaar van Quigg aan te schaffen alleen om hem voor de Bialetti te gebruiken. Deze manier van espresso zetten is goedkoop, dus dan ga je geen honderden euro’s spenderen om gemalen koffie te krijgen.
De bereiding in een percolator is bovendien vrij onnauwkeurig, daarom zie ik minder homogeen gemalen bonen hier ook een beetje door de vingers.
Dat gezegd zijnde, wordt het duidelijk dat goedkope elektrische modellen hierbij weer in the picture komen. Een Krups of Tchibo koffiemolen, of goedkoper exemplaar van DeLonghi zou hierbij geschikt kunnen zijn. Hiermee kun je best een “pseudo” espresso zetten in de mokkapot, maar geen authentiek drankje zoals bij een echte espressomachine.
Voor mij is het filteren met de hand de ultieme bereiding voor elke boon waarvan ik de smaak in al z’n facetten wil beleven. Hiervoor hebben we koffiepoeder nodig met een gemiddelde maalgraad.
Aangezien de handfilter een precisie-apparaat is, is een middelmatige molen naar mijn mening niet voldoende. Net als bij een espresso, zijn perfecte homogeniteit, juiste dosering en snelle maling van essentieel belang voor een uitstekend kopje koffie.
Je moet je koffiebonen dus malen met een manuele koffiebonenmaler die gemakkelijk te gebruiken is, of met een elektrische molen die precieze prestaties levert voor filterkoffie.
De hoeveelheid gemalen koffiepoeder moet niet alleen per “kopje” in te stellen zijn, we willen dit tot op de gram nauwkeurig kunnen bepalen.
Daarom raad ik een koffiemolen met ingebouwde weegschaal aan, zoals de Melitta Calibr, of een model als de Baratza Encore in combinatie met aparte (en goede) koffieweegschaal. Je kunt jezelf natuurlijk ook trakteren op een nieuwere variant zoals de Mahlkönig Vario Home V3 koffiemolen met schijfmolen en grind-on-demand functie.
Het enige verschil tussen handmatig filteren en een Chemex is eigenlijk de typische hoeveelheid koffie per zetbeurt – met de Chemex kun je grotere hoeveelheden bereiden. Maar de vereisten voor de koffiemolen blijven in principe hetzelfde.
Nu is het zo dat ik over het algemeen iets grover maal voor gebruik bij een Chemex, omdat de filter een iets grotere weerstand opbouwt. Er bestaat een versie voor 3, 6 en 10 kopjes – dus je zit meestal met een grotere hoeveelheid koffiepoeder. Dit diskwalificeert automatisch alle manuele koffiemolens, tenzij je zin hebt om 60-70 gram koffiebonen met de hand te malen voor een pot koffie van een liter.
We willen het aromaverlies beperken, dus zelfs als je een uitstekende handmolen als de Comandante zou gebruiken, zitten de eerste koffiekorrels al lang te wachten voor er een extractie kan gebeuren.
In combinatie met een Chemex werken we daarom liever met een elektrische molen en vertrouwen we op klassiekers als de Baratza Encore en andere filtermolens met een goede keramische schijfmolen of een kegelmolen uit staal en een krachtige motor.
Als ik de woorden “filter koffiezetapparaat” en “koffiemolen” in dezelfde zin noem, krijg ik nog wel eens wat vragende blikken. Apparaten van Melitta en dergelijke zijn immers uitgevonden voor kant-en-klare, voorgemalen koffie. Maar dat gaat regelrecht in tegen ons eerste Coffeeness-gebod: maal altijd vers!
We zouden genoegen kunnen nemen met matige filterkoffie die gezet wordt met voorgemalen koffiepoeder uit de supermarkt, maar dan spreken we niet meer over goede koffie. De kwaliteit van industriële brandingen en malingen is ondermaats, om nog maar te zwijgen van de manier waarop de koffieboeren behandeld worden!
Nee, wij willen koffie een niveau hoger tillen, zelfs als we het brouwsel zetten met een doordeweeks koffiezetapparaat. Trouwens, de Moccamaster, volgens mij de beste filtermachine ter wereld, is in geen geval doordeweeks te noemen.
Als je een goede koffiemolen combineert met deze machine, kun je genieten van een verfijnd kopje, boordevol nuances en subtiele aroma’s, dat in niets moet onderdoen voor koffie uit een handfilter. Als je vertrekt met kwaliteitsvolle, (h)eerlijke bonen tenminste!
Net als bij de Chemex is de typische bereidingshoeveelheid relatief hoog, en dat maakt werken met een manuele molen wederom lastig. Bovendien komt het concept van een handkoffiemolen ook niet echt overeen met het idee van een koffiezetapparaat, namelijk op een knopje drukken en klaar.
Het goede nieuws hier is dat je met koffiemolens zoals die van Rommelsbacher of Rosenstein & Söhne ook heel goed uit de voeten kunt en dat voor een relatief lage prijs.
De meeste koffiezetapparaten zijn immers niet zo nauwkeurig als een handfilter, afgezien van de Beem Basic Selection Pour Over misschien.
De French Press heeft de langste contacttijd tussen koffiepoeder en water en heeft daarom hooguit een middelgrove maling nodig. Er wordt vaak gezegd dat een French Press een relatief ruwe bereidingswijze is, die alleen oppervlakkige aroma’s naar boven kan brengen.
Zelfs als dit waar is (en dat is niet helemaal mijn mening), is en blijft French Press koffie best spannend en komt de bereiding heel dicht in de buurt van de methode die professionals gebruiken bij het proeven van Specialty Coffee. Puurder – en dus duidelijker – dan dit wordt het bijna niet.
Geschikte molens voor de French Press zijn eigenlijk alle molens van een goede kwaliteit. Het maakt niet uit of je kiest voor een manuele of een elektrische molen en of het een duur of een goedkoop exemplaar is. Ik beveel zowel de Rommelsbacher EKM 200 als de Baratza Encore aan.
Je hebt geen dure professionele apparaatjes nodig en handkoffiemolens werken ook, aangezien er ook kleine French Press-modellen bestaan voor beperkte hoeveelheden.
De AeroPress is erg populair, want hij stelt gebruikers in staat om een unieke koffie te bereiden met een heel eigen smaak op een bijzonder eenvoudige (en voordelige) manier. Bovendien biedt dit leuke apparaatje veel mogelijkheden om te experimenteren en “spelen”. En het is nog eens handig om mee te nemen – altijd lekkere koffie onderweg!
Hoewel je een fijn-tot-middelmatige maling kunt bereiken met een elektrische koffiemolen, denk ik dat in dit geval een manuele koffiemolen de beste aanbeveling is. Dit geldt vooral als je de AeroPress onderweg wilt gebruiken.
Er zijn veel geschikte modellen, maar ik zou kiezen voor de Comandante – wat een verrassing hé 😉. Al kan een goedkoper model als de Porlex Tall ook natuurlijk.
Ik heb nog niet zo lang geleden kennisgemaakt met de C3 Percolator en ik ben een beetje verliefd… De koffie wordt gezet volgens het Bialetti principe, maar met een grotere vulhoeveelheid. Het aroma ligt ergens tussen koffie van een French Press en filterkoffie in. De optimale maling voor het koffiepoeder ligt hier ook ergens tussenin.
Liefhebbers van percolators in mijn team hebben zelfs een oude koffiemolen van een DeLonghi volautomatische koffiemachine omgebouwd tot een op zichzelf staande molen. Deze DeLonghi koffiemolen werkt prima voor een middelgrove maling. Een test met de Rommelsbacher pakte ook goed uit.
Voor deze “automatische percolator” is het dus voldoende om een goedkope elektrische koffiemolen te gebruiken. Aangezien je hiervoor vrij veel koffiepoeder nodig hebt (door het hogere volume), is een handkoffiemolen te omslachtig en niet echt geschikt.
Ondertussen heb je misschien al een idee hoe je een goede koffiemolen kunt onderscheiden van eentje die je minder gelukkig zal maken. De belangrijkste vraag die je jezelf moet stellen vóór de aankoop, is welke soort koffie je het meeste drinkt en welke bereidingswijze je daarvoor gebruikt. En wil je daarbij elektrisch of manueel malen?
Zeggen wat ne hét kenmerk van een goede bonenmaler is, kan ik eigenlijk niet – een molen moet een combinatie van verschillende eigenschappen hebben om overtuigend te zijn. Een snelle verwerking van de koffiebonen met zo weinig mogelijk warmteontwikkeling is daar eentje van. En een eenvoudige bediening stellen consumenten ook op prijs.
De beste koffiemolen heeft de volgende eigenschappen:
Mensen horen altijd graag van mij welke soort molen beter is: een roestvrijstalen kegelmolen of een keramische schijfmolen. Helaas heb ik hier geen duidelijk antwoord op. Beide soorten hebben namelijk hun voor- en nadelen, en er zijn nog zoveel andere factoren die een rol spelen behalve de vorm en het materiaal van de eigenlijke onderdelen die de bonen malen.
Er is ook geen duidelijke lijn te trekken wat betreft het type molen in verhouding tot de prijsklasse. Zo bestaat er een manuele molen van Groenenberg met een keramische kegelmolen en een elektrische Rommelsbacher met een roestvrijstalen schijfmolen. M’n geliefde Comandante heeft een kegelmolen uit roestvrij staal.
Over het algemeen wordt de schijfmolen beschouwd als de betere keuze voor een fijne, homogene maling met weinig warmteontwikkeling. De diameter van de schijven en het aantal omwentelingen zijn hiervoor doorslaggevend, want hoe groter de schijven, hoe sneller er gemalen kan worden.
Als een schijfmolen door een motor wordt aangedreven in een elektrische molen, is een wat grotere diameter ook noodzakelijk om goed te werken.
Maar eigenlijk wordt al het bovenstaande ontkracht als we naar de Comandante kijken. Hier wordt “enkel” roestvrij staal gebruik en hebben we te maken met een compacte kegelmolen. Maar Oh My God, wat hij ermee doet is fenomenaal…
Kegelmolens werken in plaats van met schijven met twee kegelvormige componenten die in elkaar passen als een positief en negatief onderdeel. De koffiebonen vallen recht naar beneden in de kegelvorm tussen de conische maalschijven – ondertussen wordt alles fijn gemalen, waardoor er onderaan koffiepoeder uitkomt.
De unieke vorm heeft de reputatie minder snelheid nodig te hebben waardoor er minder warmteontwikkeling ontstaat. De motor hoeft van een minder hoge kwaliteit te zijn als bij een schijfmolen, wat de prijs over het algemeen omlaag brengt.
Een belangrijk nadeel van kegelmolens is dat ze (in gemotoriseerde versies) niet traploos kunnen worden ingesteld. Aan de andere kant kunnen kegelmolens wel vaker de fijne espressomaling aan doordat ze over de hele “lengte” van de kegels malen.
Zoals je ziet, is het allemaal niet zo zwart-wit als het gaat om koffiemolens. Uiteindelijk hangen de prestaties en het gebruiksgemak af van de individuele afwerking van het apparaat.
Elke extra maalgraad geeft je meer vrijheid om je koffiebonen in de juiste maalgraad te laten malen. Een groter aantal maalniveaus wil niet per sé zeggen dat de molen geweldig is, maar vooral voor optimaal espressopoeder maakt één extra niveau vaak al het doorslaggevende verschil.
Eens je de geschikte maalinstelling gevonden hebt en je altijd dezelfde koffiebonen gebruikt, moet je eigenlijk amper nog iets bijstellen op de schaalverdeling. Maar als je graag wisselt tussen verschillende koffietypes – lichter en donkerder gebrand – moet je wel weer gaan bijstellen. Lichtere brandingen moeten namelijk iets grover gemalen worden (íets).
Dus opnieuw: om deze fijne nuances te kunnen verwezenlijken, zijn meer maalgraden gewoon beter. Maar daarvoor moet je ook vaak wat meer betalen.
Hoewel de bonenmaler gemaakt kan zijn van roestvrij staal of keramiek, zie je vooral bij goedkopere modellen dat er veel plastic gebruikt wordt voor andere onderdelen zoals de behuizing, het bonenreservoir en het deksel.
Het probleem hierbij is dat plastic een statische lading opbouwt en dat koffiepoeder zich eraan vasthecht. Dit bemoeilijkt het doseren (doordat er altijd een deel van het koffiepoeder achterblijft) en natuurlijk ook het schoonmaken.
Daarnaast is er de zogenaamde dode ruimte: afhankelijk van het ontwerp van de molen, blijft er vaak veel koffie- of espressogruis achter in de ruimte onder de eigenlijke bonenmaler, gecreëerd door de motor die vlak onder de molen werd gemonteerd, tenzij bij een slim ontwerp als de Baratza Sette 270Wi.
Meestal is er geen enkele manier om dit gebied te bereiken om het achtergebleven koffiepoeder schoon te maken. Het resultaat is verspilling van koffiebonen (en een klein beetje van de “vorige” koffiesoort als je wisselt tussen twee soorten bonen) en een minder goede hygiëne.
Wanneer hiermee rekening werd gehouden bij het ontwerp en het gebruik van plastic tot een minimum werd beperkt, hebben we te maken met hoogwaardige koffiemolens die zich meestal in een hogere prijsklasse bevinden. Roestvrij staal is nu eenmaal duurder dan kunststof.
De twee belangrijkste doseerfuncties van een koffiemolen worden “Grind-on-Time” en “Grind-on-Demand” genoemd. Grind-on-Time is simpelweg een timerfunctie en betekent niets anders dan dat de molen een bepaald aantal seconden zal malen en nadien vanzelf stopt.
Goedkope elektrische koffiemolens werken met een dosering door middel van kopjes, zoals we bijvoorbeeld heel duidelijk kunnen zien bij de Rommelsbacher EKM 200.
Het voordeel is dat je alleen het gewenste aantal kopjes hoeft in te stellen en je je verder nergens zorgen over hoeft te maken. Het nadeel is echter dat het niet bijzonder nauwkeurig is. Het ene kopje is immers het andere niet… En misschien wil jij een extra sterke espresso of filterkoffie? Of net niet…
De enige manier om dit te omzeilen is het gewenste aantal kopjes in te stellen, het verkregen koffiepoeder af te wegen en te beslissen of je daarmee tevreden bent (na het testen van de resulterende koffie). Wil je minder gemalen koffie? Dan moet je de maalbeurt voortijdig stoppen.
Erg geliefd is de Grind-on-Demand functie om zelf een vooraf ingestelde hoeveelheid te malen – precies het aantal gram dat jij wilt! Tenminste, als er een ingebouwde weegschaal is bij je koffiemolen.
Is die er niet, dan is er wel een rechtstreekse verbinding tussen de molen zelf en een contactschakelaar (of een knop): de molen werkt alleen wanneer de schakelaar wordt bediend. In theorie zou je dan nog een koffieweegschaal tevoorschijn moeten halen om te weten hoeveel gram koffiepoeder je hebt.
Daarom is een ingebouwde weegschaal zo fijn en ben ik zo’n fan van de Baratza Sette Wi. Hoewel professionals alleen vertrouwen op een uiterst nauwkeurige timerfunctie, is door de koffiemolen afgewogen koffiepoeder ideaal voor thuisgebruik!
Een eerste puntje wil ik eerst uit de weg hebben: in theorie zou je een koffiemolen telkens opnieuw moeten instellen en kalibreren als je een nieuwe zak koffie- of espressobonen opent. Dat klinkt overdreven, maar zelfs de kleinste verschillen tijdens de verwerking of het branden van de bonen, geven een ander resultaat in het afgewerkte koffiepoeder.
Maar ik besef dat weinigen onder jullie dat zullen doen (zelf doe ik dat ook niet altijd hoor) – en misschien is het ook niet nodig als je telkens dezelfde bonen koopt.
Als je echter op een dag merkt dat je vertrouwde blend plots langzamer of sneller uit de koffiemachine of handfilter loopt met dezelfde instellingen als altijd, moet je wel even naar de gekozen maalgraad kijken. Het kan zijn dat je toch net iets grover of fijner moet malen.
En dat is net de reden waarom ik meerdere koffiemolens gebruik voor verschillende soorten bonen. Want een espressomolen is nu eenmaal geen koffiemolen voor filterkoffie. En ik heb ook geen zin om alle parameters opnieuw op elkaar af te stellen als ik wissel tussen een handfilter, French Press of filtermachine. Als je even vaak espresso uit een portafilter drinkt als koffie uit een French Press, zijn twee molens bijna onmisbaar.
Of je twee high-end modellen nodig hebt, daar valt over te twisten. Naar mijn mening is een espressomolen van hoge kwaliteit veel belangrijker dan een koffiemolen van hoge kwaliteit. Om ervoor te zorgen dat de bonen optimaal worden bereid, zou ik je het volgende op het hart willen drukken:
Om de instellingen van de molen te controleren, kun je afgaan op wat je ziet:
Goede filterkoffie presenteert zich als een volle, niet te donkere vloeistof waarvan de kleur varieert van amberkleurig tot “zwartgeblakerde honing”, afhankelijk van de branding. Tijdens het filteren is de koffiestroom gestaag, maar stroomt deze niet met grote snelheid de koffiekan of het kopje in.
Als het water er snel doorheen stroomt, betekent dit dat de maling te grof is. Gebeurt er echter bijna niets, dan is het koffiepoeder te fijn gemalen. Dit kun je ook proeven: hoe bitterder de koffie smaakt, hoe fijner de maling.
Wanneer je eenmaal de optimale maling voor espresso hebt gevonden, is er niets moeilijks meer aan om heerlijke shots te maken. Maar die optimale maling vinden, daar zit dus de moeilijkheid. Als het poeder moeilijk en/of samengeklonterd uit de molen in de filterhouder valt, dan is de maling te fijn. Wanneer het koffiepoeder in een lawinestroom uit de molen valt, is de maling te grof.
Meer nog dan bij andere bereidingswijzen, adviseer ik bij het optimaliseren van de maling voor espresso de veranderingen in zo klein mogelijke stappen door te voeren. Bij een molen zonder maalniveaus doe je dit door telkens een heel klein rukje te geven aan de regelaar.
Het is waar dat een koffiemolen minder gevoelig is voor schimmel dan een koffiezetapparaat met ingebouwde molen of een volautomatische machine. En het is ook waar dat het schoonmaken van een koffiemolen meestal vrij eenvoudig is. Maar dat wil niet zeggen dat je er geen aandacht voor moet hebben…
Want verse koffiebonen blijven vettig en bij het malen van de bonen komen de oliën vrij. En ranzig geworden vet wil ik liever niet in m’n koffiekopje.
Er zijn twee reinigingsrituelen die je kunt toepassen:
Ik geef de voorkeur aan de tweede optie, omdat dit bij de meeste modellen (in de hogere prijsklassen) zonder problemen kan. Het demonteren is vaak erg eenvoudig: haal de bewegende delen (kegels of schijven) uit de machine en maak de rest van het apparaat schoon met een doek of zelfs een kruimeldief. De delen van de bonenmaler zelf kun je reinigen met de bijgeleverde borsteltjes of een tandenborstel. Restanten koffiepoeder zuig ik altijd weg met m’n kruimeldief. En dat is het!
Let er bij het weer in elkaar zetten op dat de onderdelen goed op hun plaats zitten, anders bestaat de kans dat de schijven of kegels niet (optimaal) kunnen functioneren.
Schoonmaken door reinigingskorrels te laten doorlopen is natuurlijk handig en ook vrij populair – hier hoef je helemaal niets te demonteren. Persoonlijk kies ik liever voor een manuele reiniging omdat het goedkoper is en ik er zeker van ben dat ik alle restanten verwijder. En ik houd chemische schoonmaakmiddelen ook liever zo ver mogelijk verwijderd van m’n koffiebonen.
Vergeet zeker niet om ook het bonenreservoir zelf goed schoon te maken, want ook hier blijft een olie-laagje achter. Neem de vette film af met een zachte doek en maak het geheel met de hand schoon. Laat alles goed drogen voor je het reservoir terugplaatst, want water bij koffiebonen is nefast en zou al een extractie starten (met smaakverlies tot gevolg).
Dit geldt trouwens voor alle delen van de koffiemolen: het kleinste restje vocht zorgt voor het samenklitten van het koffiepoeder, aromaverlies en potentiële schimmelvorming. Daarom houd ik water liever uit de buurt van m’n molen. Ook zeep is te vermijden omdat het een invloed kan hebben op de smaak en aroma’s van de bonen.
Dit is volgens mij alles wat je moet weten voordat je een koffiemolen gaat aanschaffen. Uiteraard ben ik me ervan bewust dat er nog talloze geweldige koffiemolens zijn die ik zou kunnen testen. Mocht je hier suggesties voor hebben of heb je een vraag, laat het me dan zeker weten!
