Food pairing met koffie: Klaar voor een smaakexplosie?

Hoi! Ik ben Arne. Na een paar jaar als barista te hebben gewerkt, heb ik het tot mijn missie gemaakt om zoveel mogelijk mensen te laten genieten van goede koffie. Daarom delen mijn team en ik al onze kennis op het gebied van koffie met jou.

Hoe wij testen | Ons team

Heb je er ooit over nagedacht waarom koffie en taart zo goed samengaan? Het typische plaatje van een zondagmiddag met de hele familie rond de tafel, een kopje filterkoffie en een stuk aardbeientaart, chocoladetaart of ander gebakje, kennen we allemaal. Het roept een beeld van gezelligheid op - en natuurlijk verwennerij voor de smaakpapillen.

Food pairing koffie met kaas

Heb je er ooit over nagedacht waarom koffie en taart zo goed samengaan? Het typische plaatje van een zondagmiddag met de hele familie rond de tafel, een kopje filterkoffie en een stuk aardbeientaart, chocoladetaart of ander gebakje, kennen we allemaal. Het roept een beeld van gezelligheid op – en natuurlijk verwennerij voor de smaakpapillen.

Dit is de “ouderwetse” vorm van wat we vandaag met een sexy leenwoord “food pairing” noemen. We beseffen beter dan ooit dat je koffie met veel meer kunt combineren dan enkel met zoete lekkernijen!

Verschillende, vaak tegenstrijdige aroma’s worden zo gecombineerd dat er uiteindelijk iets heel nieuws, verrassend en vooral lekker ontstaat. Idealiter vullen de aroma’s elkaar perfect aan en haalt het ene het beste in het andere naar boven – en vice versa.

Daarbij ontstaat een smaak die beide componenten afzonderlijk niet hebben. In de animatiefilm “Ratatouille” wordt het concept van food pairing eenvoudig gevisualiseerd. Ideaal kijkmateriaal voor op zondagmiddag na een stukje taart 😉.

Wannabe chef slash rat Remy eet eerst een stukje kaas en daarna een aardbei. Beiden smaken lekker op zich, maar dan eet hij ze tegelijk op. Een wereld van kleuren en wervelingen explodeert om hem heen. Je zou denken dat aardbeien en kaas niet echt samengaan, maar dat doen ze net wel – als je de juiste soort kaas kiest tenminste.

Maar we wijken af – terug naar koffie en taart. Bij deze combinatie ontmoeten de eerder bittere toetsen van de koffieboon het zoete van de taart. En net dat maakt de taart minder zoet, terwijl de koffie minder bitter wordt. Interessant, toch?

Verse koffiebonen in een kom

Bovendien komt de rijke smeuïgheid van de taart in aanraking met de eenvoudige soberheid van een kopje filterkoffie. En als je dan nog eens fruittaart eet, zullen de vruchten ook de “verborgen” fruittoetsen in de koffie prikkelen op de tong.

Maar dit alles is ouwe koek. Trendy specialisten op het gebied van voedselcombinaties zijn niet langer geïnteresseerd in de voor de hand liggende partners voor koffie. Ze willen verrassende en vernieuwende ideeën uitproberen om fijnproevers en hippe foodies tot nieuwe combinaties aan te zetten. Ze willen het koffiegenot nog groter en avontuurlijker maken.

De beste combo’s worden perfect pairing genoemd en zal ik in wat volgt aan jullie voorstellen. En natuurlijk ben ik benieuwd naar alle duo’s die jij kunt aanbevelen!

Food pairing met koffie: Een kort overzicht

Eigenlijk zou de combinatie van eten met koffie net zo’n grote hype moeten zijn als alles wat met wijn te maken heeft. Sommeliers raden al decennialang de beste Bordeaux of Riesling wijnen aan bij bepaalde vlees-, vis- of vegetarische gerechten. Maar koffie moet wachten tot het tijd is voor het dessert.

Dat komt omdat klassieke koffie vrij veel bitterstoffen bevat die in evenwicht worden gebracht door zoete elementen. Maar sinds de Third Wave over de koffiewereld trok, gaat de kwaliteit van de bonen steeds omhoog en kun je nu ook zoete, bloemige en fruitige toetsen ontdekken in je koffiekopje. Het wordt dan ook duidelijk dat de combinatie koffie-met-een-koekje slechts het topje van de ijsberg is.

Omdat er meer dan 800 bekende aroma’s in één enkele koffieboon kunnen zitten, zijn er ook eindeloos veel manieren om deze smaken te combineren met gerechten.

Een soort koffie-sommelier in het restaurant klinkt misschien wat ver gegrepen of experimenteel, maar er bestaan toch ook bier-sommeliers? Ik vind alvast dat het zou moeten kunnen. Bepaald voedsel koppelen aan koffie is trouwens wetenschappelijk onderbouwt, want zelfs de meest (op het eerste zicht) absurde combinaties zijn gebaseerd op moleculaire feiten.

Het uiteindelijke doel van food paring is om de harmonie tussen moleculair gelijksoortige smaken te vinden die elkaar perfect aanvullen en onderstrepen – om zo een ware smaakexplosie te creëren. En dat kan met koffie vrij eenvoudig terwijl er toch heel veelzijdige combo’s te maken zijn.

Voor de hand liggende “partners” zijn noten, zaden, melk, kaneel of vanille. Met andere woorden: alles wat we al eeuwenlang kennen als een typisch extraatje bij de koffie. Denk daarbij aan mokka of alle siropen die we weleens aan onze koffie toevoegen.

Turkse mokka-koffie

Ook cognac, whisky, rum en andere gedistilleerde dranken zijn geen verrassing in combinatie met koffie. Irish Coffee of Farizeeër koffie bestaan al langer dan vandaag en zijn ook nog altijd lekker.

Maar wist je dat ook kip, venkel en avocado perfect samengaan met koffie? Waarschijnlijk niet! En het smaakprofiel van kaas lijkt wel voorbestemd te zijn voor bij een bakkie!

Ga nu niet direct met het hoofd schudden bij de gedachte aan deze combinaties. Hoewel ze op het eerste gezicht misschien absurd lijken, hebben deze producten wel degelijk een moleculaire structuur die vergelijkbaar is met koffie. En net deze structuur is één van de basisvoorwaarden voor een succesvolle food pairing.

Koffie heeft het voordeel dat het, afhankelijk van de bereidingswijze, een ander aromatisch karakter kan ontwikkelen met een andere hoofdcomponent. En als je de juiste eigenschap uit de koffieboon naar boven brengt, is de combinatie van koffie en venkel niet zo vreemd.

Bovendien, als het gaat om perfect pairing, moet je stoppen met koffie louter als een drankje te zien. Wie heeft gezegd dat het niet kan gebruikt worden als saus, marinade of specerij?

Als het je lukt om de juiste nuances te ontdekken, geeft koffie een zelfgemaakte chili con (of sin) carne nog dat beetje extra kick. En koffie smaakt fantastisch bij vis – of anders gezegd: de smaak van de vis wordt nog levendiger gemaakt door koffie.

Persoonlijk vind ik het natuurlijk het leukst als koffie (als drankje), een grote rol speelt naast de juiste voedselpartner. En dat is vooral het geval met kaas.

Koffie en kaas, daar krijg je nooit genoeg van!

Voor mij zijn koffie en kaas een geheim liefdespaar – een absoluut perfecte match. Ik heb al een uitgebreide test gedaan met verschillende combinaties en kan er maar geen genoeg van krijgen.

Koffie met kaas test

Maar jij en ik zijn niet hetzelfde en daarom moet je zelf uittesten welke combinaties je lekker vindt. Al zijn er een paar basisvoorwaarden waar je maar beter niet te ver van afwijkt:

  • Lichte, zure en bloemrijke koffiebonen zijn traditioneel de beste begeleiders voor kaas
  • Koffie uit een handfilter of Chemex heeft de juiste aroma’s voor een combinatie met kaas
  • Hoe rijper en sterker de kaas, hoe sterker en meer uitgesproken de koffie moet zijn

Een Sumatra-koffie met een rijpe Gouda of een vette, zachte kaas bijvoorbeeld. Zelfs na mijn jarenlange ervaring met het testen van koffie, ben ik zelden een koffieboon tegengekomen die beter bij kaas past dan degenen die afkomstig zijn van het Indonesische eiland Sumatra. De Gayo Mandheling-koffie is een nogal pittige aangelegenheid als hij een solo speelt. Denk aan relatief weinig zuurgraad en een boeiende, houtachtige en aardse smaak.

Maar dat maakt hem de perfecte speelpartner voor pittige Goudse kaas of een romige zachte kaas. De sterke smaken zullen een feestje bouwen in je mond en komen duidelijk tot hun recht. De romigheid van de zachte kaas biedt dan weer het ideale tegengewicht voor al dat geweld uit Sumatra.

Koffie en fruit: Food pairing voor beginners

Vrijwel elke goede hedendaagse koffieblend heeft ten minste één soort fruit in z’n smaakprofiel. Daarom ligt het bijzonder voor de hand om koffie en fruit te combineren. Vroeger was dat minder het geval, omdat de donkere en bittere roasts met een hoog gehalte aan bitterstoffen een ware clash zouden aangaan met de soms sterke fruitzuren.

DeLonghi Dedica EC685.bk Espresso machine espresso klaar

Ga gerust je gang en probeer eens een heel donkere espresso uit een espresso machine of volautomatische koffiemachine te drinken en direct daarna in een stukje ananas te bijten. Brrrrr. Ooit heb ik zelf mango-nectar in een zeer donker geroosterde espresso gegoten. Dat was de eerste en meteen ook de laatste keer!

Een bloemrijke en frisse koffie is dus beter gezelschap voor fruit. Ik zou graag de Yirgacheffe willen aanraden, ook voor beginners. De Ethiopische blend is uitzonderlijk complex, kan zeer pittig zijn, maar ook uitzonderlijke fruitige nuances naar voor brengen.

De zuurgraad is typisch voor deze koffie en wordt idealiter afgerond met een zeer zacht, vol mondgevoel. Als we het hebben over perfect pairing, kan ik voor de Yirgacheffe een bijzondere en niet voor de hand liggende combinatie voorstellen: lychee.

Yirgacheffe koffiebonen

Lychees, met hun zachte, doch pittige smaak en unieke aroma, hebben genoeg power om een stevige discussie aan te gaan met de Yirgacheffe. Dit fruit heeft ook een ietwat muf, kunstmatig aroma dat door de Ethiopische koffie wordt onderdrukt, waardoor de vrucht veel frisser gaat smaken.

Natuurlijk is dit maar één van de talloze combinaties, de mogelijkheden zijn eigenlijk eindeloos. Maar iets uit de bessenfamilie zou ik dan weer niet aanraden bij de bovengenoemde koffie.

Maak bij je volgende kopje koffie eens een fruitsalade klaar en neem telkens een slokje koffie, gevolgd door een hapje van een fruitsoort. Zo kom je te weten wat goed werkt voor jouw smaakpapillen.

Over smaakpapillen gesproken: wist je dat de combinatie van de aroma’s uit koffie en fruit je smaakpapillen als het ware “trainen” om makkelijker de individuele nuances van verschillende voedingsmiddelen te ontdekken?

Voor een introductie in de wereld van food pairing (en voor liefhebbers van krachtige toetsen in hun kopje), is het ook de moeite om eens te kijken naar koffie uit Kenia in combinatie met allerlei soorten bessen en steenvruchten. Dat kan ook met koffie uit Tanzania trouwens.

Koffie en chocolade: De perfecte match of toch niet zo makkelijk?

De combinatie van koffie en chocolade lijkt in eerste instantie een match made in heaven. Maar net zoals chocolade in verschillende soorten, concentraties en kleuren komt, zo verscheiden zijn ook de bijpassende koffiesoorten.

Coffeeness-koffie overzicht

Als je bijvoorbeeld een rijkelijke chocoladetaart aan het verorberen bent, zijn de romige en veelzijdige koffiesoorten uit Guatemala de beste keuze. Ook heerlijke Braziliaanse blends, die toch een beetje lichtheid in het spel brengen, zijn de perfecte teamgenoot voor je taart.

Mijn persoonlijke favoriet bij een heerlijk gebak van chocolade is de fantastische Martermühle-koffie, of de Deluxe-versie van onze Coffeeness-koffie.

Hoe groter het melkgehalte en hoe lager het cacao-aandeel in je favoriete chocolade, hoe meer ik zou neigen naar een sprankelende, Afrikaanse koffie. Witte chocolade, die eigenlijk geen chocolade is, kun je beter combineren met koffie uit Costa Rica.

Koffie bij het ontbijt: Maak het een beetje spannend!

Een koffietje bij het ontbijt? Ja, tuurlijk! Bij een uitgebreid ontbijt kunnen heel wat verschillende koffiesoorten passen. Liefhebbers van kaas op hun brood moeten zeker de aanbevelingen hierboven lezen over het schitterende duo koffie-kaas. Wie alleen een croissantje of een broodje met jam neemt in de ochtend, kan eigenlijk bijna alle koffies kiezen.

Neem je op zondag (of doe eens gek: midden in de week) een Instagram-waardig ontbijt met spek, eieren, tomaten, havermout, yoghurt, toast en chocopasta? Dan heb je een koffie met meer doorzettingsvermogen nodig die bij al deze smaken past. En dat brengt ons weer naar Sumatra, maar ook naar andere delen van Indonesië zoals onder andere Java.

Deze behoren tot de oudste koffiegebieden ter wereld, maar met hun eigenzinnige karakter hebben ze momenteel moeite om hun stempel te drukken op de koffiewereld. De combinatie met eiergerechten aan de ontbijttafel, kan daar verandering in brengen.

Als jij elke dag trouw ontbijt met je kommetje overnight oats en wat fruit, zou ik een koffie met een lichtere stijl aanbevelen – zoals degenen afkomstig uit Nicaragua.

Arne geniet van kaas bij espresso

En hoe zit het met avocado op toast? Heel vaak gezien op het menu in de koffiebar en op Instagram. En dat is met reden! Avocado heeft geen uitgesproken smaak, maar is zacht, romig en een beetje “vettig” – en is daardoor ideaal om te combineren met pittige koffiesoorten. De twee smaken zullen elkaar aanvullen en uitbalanceren – de koffie wordt minder heftig en de avocado krijgt meer smaak.

Daarnaast zijn de kruiden die typisch op een avocado toast worden gedaan (zout, zwarte peper, chili, paprika) ideaal om de zuurheid van koffie een unieke twist te geven.

In principe gelden de volgende “voorwaarden” voor een perfecte combinatie van koffie en avocado:

  • Koffie moet (!) zwart gedronken worden om de food pairing echt te laten werken
  • De herkomst van de bonen is van minder belang in vergelijking met de verwerking: “(fully) washed coffees” zijn de perfecte keuze.

Gewassen koffies, zoals die bijvoorbeeld traditioneel in Mexico worden gebruikt, zijn zeer zuiver, zeer fruitig en hebben duidelijke citrustoetsen. En laat dat nu net de perfecte complementaire smaak voor avocado zijn – ooit citroensap in je guacamole gedaan?

En als je eens echt gek wilt doen, kun je ook een Es Alpukat Kopi maken. Deze mix die beroemd is in Indonesië, is gebaseerd op een cold brew koffie die gemengd wordt met gecondenseerde melk, vanille en een geprakte avocado – ik laat je zelf beslissen of je dat wilt proberen 😉.

Daarnaast raad ik roasts aan van het Oost-Afrikaanse continent voor bij avocado, zoals bijvoorbeeld die van de Wood Grouse Coffee Roasters.

Wat komt er eerst, het eten of de koffie?

Als je serieus bent over food pairing met koffie, is het niet genoeg om deze gids bij de hand te nemen en alles tot op de letter te volgen. Je moet het echt allemaal zelf uitproberen – en de volgorde waarbij je de componenten in je mond stopt, maakt niet zoveel uit.

Of toch?

Als je zoekt naar een etenswaar dat perfect past bij je favoriete koffie, begin je best met een goeie slok uit het kopje. Probeer de verschillende aroma’s precies te benoemen of alvast een basisindeling te geven – zoet, zurig, fruitig, bitter, etc.

Arne lacht met koffie

Als je eenmaal de belangrijkste kenmerken hebt geïdentificeerd, hoef je daarna alleen je buikgevoel te volgen. Als je het gevoel hebt dat een bananencake of een lekker roerei goed bij deze koffie zou smaken, heb je waarschijnlijk gelijk.

En eens je vertrokken bent met het basisprincipe van het koppelen van eten aan je koffie, kun je op avontuur vertrekken in je eigen koelkast, keukenkastjes en buurtwinkel.

Want ondanks de wetenschap die erachter zit, is food pairing nog altijd een heel individuele aangelegenheid die erg afhangt van jouw smaak. Maar ook van je humeur, het moment van de dag, enzovoort. En als je niet van avocado of vis houdt, helpt zelfs de perfect bijpassende koffie niet.

Nu is het aan jullie: welke bijzondere combinaties kun jij hartelijk aanbevelen? Ik ben heel nieuwsgierig naar jullie reacties!

Jouw koffie-expert
Team Image
Arne Preuss

Hoi! Ik ben Arne. Na een paar jaar als barista te hebben gewerkt, heb ik het tot mijn missie gemaakt om zoveel mogelijk mensen te laten genieten van goede koffie. Daarom delen mijn team en ik al onze kennis op het gebied van koffie met jou.

Meer over Arne Preuss

Hoi! Ik ben Arne. Na een paar jaar als barista te hebben gewerkt, heb ik het tot mijn missie gemaakt om zoveel mogelijk mensen te laten genieten van goede koffie. Daarom delen mijn team en ik al onze kennis op het gebied van koffie met jou.

Meer over Arne Preuss

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Kommentare
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties